Programmaboekje
Stravinsky’s Vuurvogel
zondag 3 maart
14:15
uur tot circa 16:15 uur
Een middag vol passie en spanning. Luister naar sprookjesachtige symfonische verhalen en de betoverende klanken van een topcellist.
Programma
Voorafgaand aan dit concert vindt er om 13.30 uur een Starter plaats. Een levendig en ongedwongen voorprogramma met liveoptredens door onze eigen musici én interviews met solisten en dirigenten. De Starter is gratis toegankelijk en vindt plaats op de Tribunetrap, in de centrale hal van Amare.
Lex van Delden (1919-1988)
Sinfonia III, op. 45 ‘Facetten’ (1955)
Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975)
Celloconcert nr. 1 in Es, op. 107 (1959)
Allegretto
Moderato
Cadenza
Allegro con molto
In de pauze schenken wij een gratis drankje.
Modest Moesorgski (1839-1881)
Een nacht op de kale berg (1867, orkestratie door Nikolaj Rimski-Korsakov, 1886)
Igor Stravinsky (1882-1971)
Suite uit ‘L’Oiseau de feu’ (1910 – versie 1919)
Introduction – L’oiseau de feu et sa dance - Variations de l’oiseau de feu
Rondes des princesses
Danse infernale du roi Kastscheï
Berceuse
Final
Waar ga je naar luisteren?
Een concert met een paar van de vele facetten die de Russische muziek rijk is. En dat sluit mooi aan bij de titel die Lex van Delden gaf aan zijn Sinfonia III.
Briljant
In de tijd na de Tweede Wereldoorlog, waarin de muziekwereld ook in Nederland zich te buiten ging aan allerlei gewaagde experimenten, ging Lex van Delden daar niet in mee. Zijn eigen muzikale gevoel volgend benaderde hij tonaliteit op een uitdagende manier, maar liet het nooit helemaal los. In zijn Sinfonia III, geschreven voor het Holland Festival van 1955, gaat hij uit van een reeks van 21 noten die hij verdeelt in twee helften van tien noten, verbonden door een centrale noot. Door het hele stuk komen delen van deze toonreeks voor die hij varieert en in steeds nieuwe gedaantes met elkaar verbindt, als een briljant met talloze facetten die het thema telkens anders belichten. Tot aan het slot de complete reeks in de lage strijkers te horen is.
Deuntje
Ze kenden elkaar goed, componist Dmitri Sjostakovitsj en cellist Mstislav Rostropovitsj en het lag voor de hand dat de een ooit eens een celloconcert voor de ander zou schrijven. Het zou tot 1959 duren voor het zover was. Volgens Sjostakovitsj was het ‘niet meer dan een deuntje dat ik wat verder heb uitgewerkt’, maar Rostropovitsj wist wel beter. Al kort daarna vond de première van het Celloconcert nr. 1 plaats in Leningrad en ging het zelfs mee naar Amerika tijdens een culturele uitwisseling met de Sovjet-Unie waar Sjostakovitsj en Rsostropovitsj verplicht aan moesten deelnemen. De uitvoering met het Philadelphia Orchestra was een groot succes. Zozeer dat dirigent Eugene Ormandy zijn agenda schoonveegde en er onmiddellijk een plaatopname van maakte. Overigens was het ‘deuntje’ waar Sjostakovitsj het over had nog een laatste sneer naar de in 1953 overleden Stalin, die zoveel componisten het leven zuur had gemaakt. Het was een parodie op het volksliedje Suliko, een favoriet van de dictator dat hij voortdurend gezongen had.
Heksensabbat
Gefascineerd was Modest Moesorgski door het griezelverhaal over een heksensabbat in de nacht van het feest van Sint Jan van Nikolai Gogol. De componist had woeste plannen om er een opera van te maken, maar het werd ‘slechts’ een symfonisch gedicht met als titel Een nacht op de kale berg, al liet het idee van een opera hem niet los. Hij maakte er een bewerking van dat een plek zou moeten krijgen in twee opera’s waar hij aan werkte maar die hij nooit afkreeg. Het was deze operaversie – het originele symfonisch gedicht was zoek – die Nikolaj Rimski-Korsakov onder ogen kreeg en bewerkte. Nu ja, bewerkte, het was eerder een vrije parafrase dan dat hij het oorspronkelijke werk zo trouw mogelijk volgde. Wat dat betreft kun je Rimski-Korsakov in deze populair geworden versie eerder zien als mede-componist dan als arrangeur.
Modern ballet
Van Stalin had Igor Stravinsky in tegenstelling tot Sjostakovitsj geen last gehad. Hij was wat ouder dan Sjostakovitsj en was al voor de Russische revolutie uit zijn vaderland vertrokken. Op verzoek van Sergej Diaghilev was hij naar Parijs gegaan waar de befaamde Ballets russes van de impresario huisde. Daar werd zijn eerste echte grote werk een ballet over het Russische volkssprookje van de vuurvogel, die een prins helpt een mooi prinses uit handen van een boze tovenaar te redden. Stravinsky nam de opdracht zeer serieus. Hij was nauw betrokken bij de enscenering en de choreografie die hij tot in detail in zijn muziek verwerkte. Ook kreeg hij van Diaghilev een groot orkest tot zijn beschikking zodat hij een veelheid aan verschillende klanken kon realiseren. Het succes was enorm, niet in de laatste plaats omdat de muziek minstens even kleurrijk was als wat er podium gebeurde. Het was voor die tijd modern ballet, met daarop minstens even moderne muziek, maar zonder dat het leidde tot een shockerende stijlbreuk. Die liet overigens niet lang op zich wachten met het schandaal rond de avantgardistische Le Sacre du Printemps twee jaar later.
Kees Wisse
Liever op papier? Download een beknopte printbare versie van dit programma.
N.B. Voor en na het concert maakt een videograaf sfeerbeelden voor een video over Amare.
Biografieën
Residentie Orkest Den Haag
.jpg/7f9fd02f39dc1aefc5b69dd7844ebea2.jpg)
Jun Märkl
Nicolas Altstaedt
Het Residentie Orkest biedt de dirigent en solist bij dit concert een linosnede aan van de Haagse kunstenaar Mariska Mallee.
Fun Fact
Fireberg
Hoe beroemd Stravinsky was dankzij zijn ‘Firebird’, zoals de Engelse titel van L’Oiseau de feu luidt, vertelde hij zelf aan een Amerikaans journalist: “Toen ik eens in Amerika in de trein zat, werd ik vol ontzag aangesproken als Mr. Fireberg.”
RO QUIZ
Wie dirigeerde De Vuurvogel bij het Residentie Orkest in 1928?-
Chef-dirigent Peter van Anrooy
Goede antwoord: Igor Stravinsky zelf
Halverwege de jaren twintig van de vorige eeuw was Igor Stravinsky een beroemd componist, zeker in Europa. De verdiensten uit zijn werk waren niet slecht, maar er moesten dan ook een heleboel monden gevuld worden. Stravinsky was getrouwd, had enkele kinderen en kreeg ook de zorg voor zijn moeder. Om zijn inkomstenstroom wat regelmatiger te maken, trad hij daarom veelvuldig op als dirigent en pianist waaronder in Nederland. In september 1928 maakte Igor Stravinsky bij het Residentie Orkest zijn opwachting voor een concert geheel gewijd aan zijn muziek. Zoals De Vuurvogel die hij ook zelf dirigeerde. Stravinsky genoot van zijn verblijf in het Kurhaus; hij flaneerde langs het strand en dineerde dagelijks uitgebreid in het Kurhausrestaurant. Het betalen liet hij graag aan anderen over want “the world will pay me back what they didn’t pay to Bartók and Mozart”.
-
De bekende Stravinsky-dirigent Pierre Monteux
Goede antwoord: Igor Stravinsky zelf
Halverwege de jaren twintig van de vorige eeuw was Igor Stravinsky een beroemd componist, zeker in Europa. De verdiensten uit zijn werk waren niet slecht, maar er moesten dan ook een heleboel monden gevuld worden. Stravinsky was getrouwd, had enkele kinderen en kreeg ook de zorg voor zijn moeder. Om zijn inkomstenstroom wat regelmatiger te maken, trad hij daarom veelvuldig op als dirigent en pianist waaronder in Nederland. In september 1928 maakte Igor Stravinsky bij het Residentie Orkest zijn opwachting voor een concert geheel gewijd aan zijn muziek. Zoals De Vuurvogel die hij ook zelf dirigeerde. Stravinsky genoot van zijn verblijf in het Kurhaus; hij flaneerde langs het strand en dineerde dagelijks uitgebreid in het Kurhausrestaurant. Het betalen liet hij graag aan anderen over want “the world will pay me back what they didn’t pay to Bartók and Mozart”.
-
Igor Stravinsky zelf
Goede antwoord: Igor Stravinsky zelf
Halverwege de jaren twintig van de vorige eeuw was Igor Stravinsky een beroemd componist, zeker in Europa. De verdiensten uit zijn werk waren niet slecht, maar er moesten dan ook een heleboel monden gevuld worden. Stravinsky was getrouwd, had enkele kinderen en kreeg ook de zorg voor zijn moeder. Om zijn inkomstenstroom wat regelmatiger te maken, trad hij daarom veelvuldig op als dirigent en pianist waaronder in Nederland. In september 1928 maakte Igor Stravinsky bij het Residentie Orkest zijn opwachting voor een concert geheel gewijd aan zijn muziek. Zoals De Vuurvogel die hij ook zelf dirigeerde. Stravinsky genoot van zijn verblijf in het Kurhaus; hij flaneerde langs het strand en dineerde dagelijks uitgebreid in het Kurhausrestaurant. Het betalen liet hij graag aan anderen over want “the world will pay me back what they didn’t pay to Bartók and Mozart”.
Goede antwoord: Igor Stravinsky zelf
Halverwege de jaren twintig van de vorige eeuw was Igor Stravinsky een beroemd componist, zeker in Europa. De verdiensten uit zijn werk waren niet slecht, maar er moesten dan ook een heleboel monden gevuld worden. Stravinsky was getrouwd, had enkele kinderen en kreeg ook de zorg voor zijn moeder. Om zijn inkomstenstroom wat regelmatiger te maken, trad hij daarom veelvuldig op als dirigent en pianist waaronder in Nederland. In september 1928 maakte Igor Stravinsky bij het Residentie Orkest zijn opwachting voor een concert geheel gewijd aan zijn muziek. Zoals De Vuurvogel die hij ook zelf dirigeerde. Stravinsky genoot van zijn verblijf in het Kurhaus; hij flaneerde langs het strand en dineerde dagelijks uitgebreid in het Kurhausrestaurant. Het betalen liet hij graag aan anderen over want “the world will pay me back what they didn’t pay to Bartók and Mozart”.
Vandaag in het orkest
Hannah Strijbos
Erik Reinders
Erwin ter Bogt
Help Den Haag aan muziek!
Steun ons en help alle inwoners van Den Haag te bereiken en te verbinden met onze muziek.
Bekijk alle programmaboekjes
Houd rekening met uw buren en zet de helderheid van uw scherm omlaag.