Programmaboekje
Strauss & Mendelssohn
Zondagochtendochtendconcert: Strauss & Mendelssohn
Vr 17 februari – 20.00 uur
Zo 19 februari – 11.00 uur
Voorafgaand aan dit concert vindt een Starter plaatst. Deze kun je bijwonen in de Swing op de eerste verdieping links naast de garderobe.
Residentie Orkest Den Haag
James Feddeck, dirigent
Roger Cramers, hobo
Alam Hernández (1996)
One Minute Symphony: Oxygen (2023)
Gabriel Fauré (1845-1924)
Suite ‘Pelléas et Mélisande’, op. 80 (1898; 1901/1909)
Prélude (Quasi adagio)
Fileuse (Andantino quasi allegretto)
Sicilienne (Allegretto molto moderato)*
Mort de Mélisande (Molto adagio)
* fluitsolo: Martine van der Loo
Richard Strauss (1864-1949)
Hoboconcert in D (1945)
Allegro moderato
Andante
Vivace – Allegro
Pauze
Gabriel Fauré (1845-1924)
Nocturne uit ‘Shylock Suite’, op. 57 (1889-1890)
Felix Mendelssohn Bartholdy (1809-1847)
Symfonie nr. 5 in d, op. 107 ‘Reformatie’ (1829-1830)
Andante – Allegro con fuoco
Allegro vivace
Andante
Andante con moto – Allegro vivace – Allegro maestoso
Einde concert circa 22.00 uur.
Residentie Orkest Den Haag
James Feddeck, dirigent
Roger Cramers, hobo
Gabriel Fauré (1845-1924)
Nocturne uit ‘Shylock Suite’, op. 57 (1889-1890)
Richard Strauss (1864-1949)
Hoboconcert in D (1945)
Allegro moderato
Andante
Vivace – Allegro
Felix Mendelssohn Bartholdy (1809-1847)
Symfonie nr. 5 in d, op. 107 ‘Reformatie’ (1829-1830)
Andante – Allegro con fuoco
Allegro vivace
Andante
Andante con moto – Allegro vivace – Allegro maestoso
Einde concert circa 12.15 uur
James Feddeck - dirigent
Studie Hobo, piano, orgel en directie aan het Oberlin Conservatory of Music van Ohio, waar hij bekroond werd met een Outstanding Young Alumni Award.
Huidige positie Chef-dirigent Orchestra i Pomeriggi Musicali (Milaan).
Prijzen Aspen Conducting Prize (2008) en de prestigieuze Solti Conducting Award (2013).
Highlights Debuteerde de afgelopen seizoenen bij orkesten als San Francisco Symphony, Chicago Symphony Orchestra, BBC Symphony Orchestra, Helsinki Philharmonic Orchestra en de orkesten van Atlanta, Houston, Vancouver en Milwaukee alsmede het Residentie Orkest.
Overig Werd door The Guardian bestempeld als ‘a conductor to watch’.
Roger Cramers - hobo
Studie Conservatoria van Maastricht en Rotterdam. Studeert momenteel aan de Hochschule für Musik und Theater, München.
Highlights Maakte in 2011 en 2012 deel uit van het Gustav Mahler Jugendorchester. Van 2013 tot 2015 Akademist in het orkest van de Hamburgse Staatsoper. Speelde in verschillende Nederlandse orkesten zoals het Radio Filharmonisch Orkest en het Nederlands Kamerorkest en in buitenlandse orkesten als het WDR Sinfonieorchester Köln, BR Münchner Rundfunkorchester en Antwerp Symphony Orchestra. Sinds 2017 eerste hoboïst van het Residentie Orkest.
Residentie Orkest Den Haag
Opgericht Den Haag, 1904
Huidige chef-dirigent Anja Bihlmaier
Vaste gastdirigenten Richard Egarr en Jun Märkl
Chef-dirigenten Henri Viotta, Peter van Anrooy, Frits Schuurman, Willem van Otterloo, Jean Martinon, Ferdinand Leitner, Hans Vonk, Evgenii Svetlanov, Jaap van Zweden, Neeme Järvi, Nicholas Collon.
Te zien in o.a. Amare, Paard, De Nationale Opera, Koninklijk Concertgebouw, De Doelen, TivoliVredenburg.
Educatie Jaarlijks bereik van ruim 40.000 scholieren, volwassenen en amateurmusici in educatieve projecten. Onderdeel hiervan is The Residents, waarmee het orkest honderden kinderen uit Haagse wijken in contact brengt met klassieke muziek.
Fauré, Strauss en Mendelssohn
Een levendige, liefdevolle avond met Strauss, Mendelssohn en Fauré. Daarbij is het podium in het bijzonder voor de hobo van Roger Cramers.
Gabriel Fauré behoort tot de voornaamste Franse componisten uit de negentiende eeuw. Als docent van o.a. Ravel was hij voorloper van het ‘impressionisme’. Zijn muziek is typisch Frans; verfijnd, transparant met weelderige melodieën. Zijn engelachtige Requiem en Pavane behoren tot zijn beroemdste werken. Pelléas et Mélisande is een orkestsuite uit 1898, gebaseerd op het gelijknamige toneelstuk van Maeterlinck (1862-1949). Het middeleeuwse drama gaat over de broers Pelléas en Golaud die beiden verliefd worden op de mooie mysterieuze Mélisande. Golaud vindt haar in het bos en is direct betoverd door haar. Hij trouwt haar maar vermoed terecht dat zij een affaire heeft met Pelléas. Gek van jaloezie zoekt hij hen op en treft hen in een innige omhelzing. Met zijn zwaard doodt hij Pelléas en verwondt Mélisande. Mélisande, die een dochter heeft gebaard is stervende. Golaud vraagt om vergeving.
In de ‘Prélude’ schetst Fauré de onbestemde sfeer en het melancholische karakter van Mélisande. De herhaalde noten van de hoorn kondigen de opkomst aan van Golaud, die net als de raadselachtige jongedame in het bos verdwaald is. Het tweede deel ‘La Fileuse’ beeldt Mélisande uit als ze achter het spinnenwiel zit te werken. De ‘Sicilienne’ bevat een prachtige fluitsolo met harp en het duistere laatste deel werd ook gespeeld op Fauré’s begrafenis in 1924.
Fauré schreef meer toneelmuziek, zoals bij Shakespeare’s De koopman van Venetië, in een bewerking van de Franse dichter Edmond Haraucourt: Shylock geheten. Het stuk ging in december 1889 in première in het Théâtre de l’Odéon in Parijs en kende 56 opvoeringen, voor het Odéon een respectabel aantal. Niet veel later koos Fauré ervoor een concertsuite samen te stellen voor een veel groter orkest. De Nocturne wordt als het hoogtepunt van de suite gezien, waarin de liefdesscene tussen de twee hoofdrollen Jessica en Lorenzo teder en diepzinnig wordt uitgebeeld door de strijkers, muziek als Venetiaans maanlicht.
Indian summer
Richard Strauss had een lange en productieve loopbaan. Als telg van een beroemde hoornist componeerde hij al op zijn zesde. Hij brak door met symfonische gedichten en blonk uit als operacomponist. Zijn stijl en invloeden zijn heel divers: van Mozart en Brahms tot Liszt en Wagner. Toen de Nazi’s in 1933 de macht grepen, werd de 68-jarige Strauss hoofd van de Reichsmusikkammer, om de arisch-Duitse muziek te promoten. Na een korte periode van afkeuring werd zijn status gauw hersteld. De apolitieke componist sprak zich uit tegen antisemitisme en beschermde zijn Joodse schoondochter. Tijdens de Tweede Wereldoorlog trok hij zich terug in zijn rustieke villa in Beieren. Na de oorlog schreef hij in zijn Indian summer als tachtiger nog een aantal meesterwerken zoals de ontroerende Vier letzte Lieder en zijn onvolprezen Hoboconcert.
Op 30 april 1945, de dag dat Hitler zelfmoord pleegde, kwamen Amerikaanse troepen aan in de stad Garmisch. De militairen wilden de villa’s innemen, maar de bejaarde componist kwam naar buiten en zei gedurfd: “I am Richard Strauss, the composer of Rosenkavalier and Salomé.”
Luitenant Milton Weiss, zelf musicus, instrueerde zijn mannen de vermaarde componist in zijn huis te laten. Strauss ontving regelmatig bezoek van de Amerikaanse militairen die foto’s namen, zijn handtekening vroegen of naar zijn pianospel luisterden. Onder hen was de 24-jarige officier John de Lancie, in zijn burgerlijke leven eerste hoboïst bij het Pittsburgh Orchestra. Lancie was Strauss-fan en vroeg de meester of hij ooit had overwogen een hoboconcert te schrijven. ‘Nee’ was het korte antwoord. Niettemin begon Strauss een paar weken later met schetsen en voltooide de partituur in oktober 1945. Het werd een van de geliefdste hoboconcerten uit de twintigste eeuw. Toen Lancie terug was in de Verenigde Staten was hij stomverbaasd dat Strauss tóch een hoboconcert had gepubliceerd. In de partituur schreef Strauss “suggested by an American soldier”. Het concert, bestaande uit drie delen zonder pauze, heeft klassieke, Mozartiaanse trekken, kent geen verwijzingen naar een wereld buiten de muziek en biedt de solist de kans tot elegant concerteren. Het ademt een sfeer van herfst en ondergaande zon, een componist in retraite waardig.
Mendelssohn schreef zijn Reformatiesymfonie, zijn vijfde, als viering van de Reformatie die door Luther in 1517 in gang was gezet. Het werk markeert de driehonderdste verjaardag van de Augsburg-confessie uit 1530. Dat uitgerekend Mendelssohn een muzikaal eerbetoon aan de Reformatie zou brengen is bijzonder. Hij groeide op in een intellectueel Joods gezin, maar zonder religie en werd op zijn zevende gedoopt. Daarna beschouwde hij zich als lutheraan. Hij schreef de Bijbelse oratoria als Elias en Paulus en was bovendien de eerste dirigent die Bachs Matthäus Passion, na Bachs dood in 1750, in 1829 uitvoerde en voor een revival zorgde. Dat hij desondanks als ‘Joods componist’ werd weggezet door Wagner en later de Nazi’s is daardoor extra wrang. De Reformatiesymfonie wordt minder vaak uitgevoerd dan de populaire ‘Schotse’ en ‘Italiaanse’ symfonie, maar doet niet onder in kwaliteit.
De symfonie opent met langzame inleiding met fanfares. Hierin citeert hij het zogenaamde ‘Dresden Amen’, een motief van zes noten dat destijds populair was. Daarna volgt een gepassioneerd Allegro. Het tweede deel is een lichtvoetig scherzo, een genre waarin Mendelssohn excelleerde. Het Andante is lyrisch met een stemmige strijkersmelodie. De grootse finale maakt gebruik van het koraal Ein feste Burg ist unser Gott, een beroemde reformatiehymne die door Luther zelf is gecomponeerd. Bach citeerde het in zijn gelijknamige cantate. Het is een uitbundig slotdeel waarin Mendelssohn alle orkestrale registers open trekt om de Reformatie te vieren!
Ruben Heimans
Sjostakovitsj
Een lekker Lazy begin van de zondag, met de mooiste klassieke muziek. Met deze keer de hobo in de hoofdrol.
Gabriel Fauré behoort tot de voornaamste Franse componisten uit de negentiende eeuw. Als docent van o.a. Ravel was hij voorloper van het ‘impressionisme’. Zijn muziek is typisch Frans; verfijnd, transparant met weelderige melodieën. Zijn engelachtige Requiem en Pavane behoren tot zijn beroemdste werken maar ook de muziek bij de toneelstukken Pelléas et Mélisande en Masques et bergamasques. Maar Fauré schreef meer toneelmuziek, zoals bij Shakespeare’s De koopman van Venetië, in een bewerking van de Franse dichter Edmond Haraucourt: Shylock geheten. Het stuk ging in december 1889 in première in het Théâtre de l’Odéon in Parijs en kende 56 opvoeringen, voor het Odéon een respectabel aantal. Niet veel later koos Fauré ervoor een concertsuite samen te stellen voor een veel groter orkest. De Nocturne wordt als het hoogtepunt van de suite gezien, waarin de liefdesscene tussen de twee hoofdrollen Jessica en Lorenzo teder en diepzinnig wordt uitgebeeld door de strijkers, muziek als Venetiaans maanlicht.
Indian summer
Richard Strauss had een lange en productieve loopbaan. Als telg van een beroemde hoornist componeerde hij al op zijn zesde. Hij brak door met symfonische gedichten en blonk uit als operacomponist. Zijn stijl en invloeden zijn heel divers: van Mozart en Brahms tot Liszt en Wagner. Toen de Nazi’s in 1933 de macht grepen, werd de 68-jarige Strauss hoofd van de Reichsmusikkammer, om de arisch-Duitse muziek te promoten. Na een korte periode van afkeuring werd zijn status gauw hersteld. De apolitieke componist sprak zich uit tegen antisemitisme en beschermde zijn Joodse schoondochter. Tijdens de Tweede Wereldoorlog trok hij zich terug in zijn rustieke villa in Beieren. Na de oorlog schreef hij in zijn Indian summer als tachtiger nog een aantal meesterwerken zoals de ontroerende Vier letzte Lieder en zijn onvolprezen Hoboconcert.
Op 30 april 1945, de dag dat Hitler zelfmoord pleegde, kwamen Amerikaanse troepen aan in de stad Garmisch. De militairen wilden de villa’s innemen, maar de bejaarde componist kwam naar buiten en zei gedurfd: “I am Richard Strauss, the composer of Rosenkavalier and Salomé.”
Luitenant Milton Weiss, zelf musicus, instrueerde zijn mannen de vermaarde componist in zijn huis te laten. Strauss ontving regelmatig bezoek van de Amerikaanse militairen die foto’s namen, zijn handtekening vroegen of naar zijn pianospel luisterden. Onder hen was de 24-jarige officier John de Lancie, in zijn burgerlijke leven eerste hoboïst bij het Pittsburgh Orchestra. Lancie was Strauss-fan en vroeg de meester of hij ooit had overwogen een hoboconcert te schrijven. ‘Nee’ was het korte antwoord. Niettemin begon Strauss een paar weken later met schetsen en voltooide de partituur in oktober 1945. Het werd een van de geliefdste hoboconcerten uit de twintigste eeuw. Toen Lancie terug was in de Verenigde Staten was hij stomverbaasd dat Strauss tóch een hoboconcert had gepubliceerd. In de partituur schreef Strauss “suggested by an American soldier”. Het concert, bestaande uit drie delen zonder pauze, heeft klassieke, Mozartiaanse trekken, kent geen verwijzingen naar een wereld buiten de muziek en biedt de solist de kans tot elegant concerteren. Het ademt een sfeer van herfst en ondergaande zon, een componist in retraite waardig.
Mendelssohn schreef zijn Reformatiesymfonie, zijn vijfde, als viering van de Reformatie die door Luther in 1517 in gang was gezet. Het werk markeert de driehonderdste verjaardag van de Augsburg-confessie uit 1530. Dat uitgerekend Mendelssohn een muzikaal eerbetoon aan de Reformatie zou brengen is bijzonder. Hij groeide op in een intellectueel Joods gezin, maar zonder religie en werd op zijn zevende gedoopt. Daarna beschouwde hij zich als lutheraan. Hij schreef de Bijbelse oratoria als Elias en Paulus en was bovendien de eerste dirigent die Bachs Matthäus Passion, na Bachs dood in 1750, in 1829 uitvoerde en voor een revival zorgde. Dat hij desondanks als ‘Joods componist’ werd weggezet door Wagner en later de Nazi’s is daardoor extra wrang. De Reformatiesymfonie wordt minder vaak uitgevoerd dan de populaire ‘Schotse’ en ‘Italiaanse’ symfonie, maar doet niet onder in kwaliteit.
De symfonie opent met langzame inleiding met fanfares. Hierin citeert hij het zogenaamde ‘Dresden Amen’, een motief van zes noten dat destijds populair was. Daarna volgt een gepassioneerd Allegro. Het tweede deel is een lichtvoetig scherzo, een genre waarin Mendelssohn excelleerde. Het Andante is lyrisch met een stemmige strijkersmelodie. De grootse finale maakt gebruik van het koraal Ein feste Burg ist unser Gott, een beroemde reformatiehymne die door Luther zelf is gecomponeerd. Bach citeerde het in zijn gelijknamige cantate. Het is een uitbundig slotdeel waarin Mendelssohn alle orkestrale registers open trekt om de Reformatie te vieren!
Ruben Heimans
Fun fact
Felix Mendelssohn Bartholdy
(Hamburg, 3 februari 1809 – Leipzig, 4 november 1847)
Mendelssohn heeft in 1836 Den Haag en Scheveningen bezocht. Helaas schreef hij geen Haagse symfonie, maar hij maakte wel mooie tekeningen van o.a. de Kleine Groenmarkt.
Leuk om te weten
Fauré componeerde het liefst aan een Zwitsers meer. “Ik geniet er altijd van om zonlicht te zien spelen op de rotsen, het water, de bomen en de velden. Wat een verschillende effecten, wat een schittering en wat een zachtheid.”
One Minute Symphony
De Mexicaanse compositiestudent Alám Hernández Ramírez ontmoette Else Kodde, directeur van Buddy Netwerk. Zij spraken over maken van een verbinding met mensen. Over hoe het ‘goedendag’ wensen al iets kan betekenen voor een ander. In zijn voorwoord schreef Alám het volgende: “Onze atmosfeer verbindt ons op de meest reële en absolute manier. De lucht die we inademen bevat de hele geschiedenis van het leven op onze planeet. De muzikale textuur van Oxygen lijkt op ademen. De dichtheid van de akkoorden die door de strijkers en de blazers worden gespeeld, vertegenwoordigen de onmetelijke veelheid aan mensenlevens, ideeën, gevoelens en ervaringen die in al onze ademhalingen vervat zitten. Percussie verbindt het allemaal en traceert de tijd, en verbeeldt het onvermoeibare ras van de mensheid in de toekomst. Dus haal diep adem, want zuurstof verbindt ons allemaal.”