Residentie Orkest Den Haag 

Jan Willem de Vriend, dirigent 
Ronald Brautigam, piano 
 

Johann Wilhelm Wilms (1772-1847) 

Pianoconcert nr. 2, op. 12 in C (1807) 

• Allegro 

• Poco adagio 

• Rondo: Allegro 

Ludwig van Beethoven (1770-1827) 

Symfonie nr. 8 in F, op. 93 (1812) 

• Allegro vivace e con brio 

• Allegretto scherzando 

• Tempo di menuetto 

• Allegro vivace 

Einde concert circa 12.00 uur

Jan Willem de Vriend - dirigent 

Huidige positie Eerste gastdirigent Orquestra Simfònica de Barcelona I Nacional de Catalunya, vaste gastdirigent Orchestre National de Lille, eerste gastdirigent Stuttgarter Philharmoniker en artist in residence van het Stavanger Symfonieorkest. Van 2015-2019 vaste dirigent van het Residentie Orkest. 

Studie Viool aan de conservatoria van Den Haag en Amsterdam. 

Prijs Radio 4 Prijs (2012). 

Highlights Oprichter en artistiek leider (1982-2014) van het Combattimento Consort Amsterdam; chef-dirigent en artistiek directeur van het Orkest van het Oosten (2006-2017). Stond o.a. voor Koninklijk Concertgebouworkest, Hong Kong Philharmonic, NDR-Orchester en Mozarteum Orchester Salzburg. Nam met het Residentie Orkest de symfonieën op van Schubert. De laatste cd, vol. 4 met de symfonieën 5 en 6, is op 7 oktober 2022 uitgebracht. 

In de pers ‘De Vriend laat je als nieuw luisteren’ – NTR Podium 

Ronald Brautigam - piano 

Studie Sweelinck Conservatorium Amsterdam bij Jan Wijn en Rudolf Serkin. 

Highlights Is een van Nederlands meest toonaangevende en veelzijdige musici. Soleerde met orkesten als het Koninklijk Concertgebouworkest, Residentie Orkest, London Philharmonic Orchestra en Orchestre Nationale France met dirigenten als Riccardo Chailly, Bernard Haitink, Christopher Hogwood en Ivan Fischer. Als fortepianist was hij te horen met het Orkest van de Achttiende eeuw, Freiburger Barockorchester en het l’Orchestre des Champs-Elysées. Maakte meer dan 60 cd’s op voor label BIS. 

Prijzen Nederlands Muziekprijs (1984); Midem Classical Award (2010). Kreeg voor zijn opnames talrijke onderscheidingen waaronder twee Edisons en een Diapason de l’Annee. 

Residentie Orkest Den Haag 

Opgericht Den Haag, 1904 

Huidige chef-dirigent Anja Bihlmaier 

Vaste gastdirigenten Richard Egarr en Jun Märkl 

Chef-dirigenten Henri Viotta, Peter van Anrooy, Frits Schuurman, Willem van Otterloo, Jean Martinon, Ferdinand Leitner, Hans Vonk, Evgenii Svetlanov, Jaap van Zweden, Neeme Järvi, Nicholas Collon. 

Te zien in o.a. Amare, Paard, De Nationale Opera, Koninklijk Concertgebouw, De Doelen, TivoliVredenburg. 

Educatie Jaarlijks bereik van ruim 40.000 scholieren, volwassenen en amateurmusici in educatieve projecten. Onderdeel hiervan is The Residents, waarmee het orkest honderden kinderen uit Haagse wijken in contact brengt met klassieke muziek. 

Wilms en Beethoven 

Al was hij in zijn vernieuwende muziek soms omstreden, niettemin was Beethoven in het begin van de negentiende eeuw veruit de beroemdste componist die er bestond. Dat Wilms in Amsterdam zo nu en dan met hem vergeleken werd, was een hele eer. Hooguit Rossini kon Beethoven in populariteit naar de kroon steken, zeker toen hij in diens woonplaats Wenen grote triomfen vierde. Beethoven maakte zich daar niet zo druk om.


Hoewel hij tegenwoordig wat vergeten is, was rond de eeuwwisseling van 1800 Johann Wilhelm Wilms een van de toonaangevende componisten in Nederland. Geboren in 1772 in Duitsland vertrok hij in 1791 naar Amsterdam om daar zijn geluk te beproeven. Hij speelde fluit en piano in de prestigieuze orkesten van Felix Meritis en Eruditio Musica. Ook trad hij op als pianovirtuoos en gaf in Amsterdam de Nederlandse premières van pianoconcerten van Beethoven en Mozart. Zijn orkestwerken stonden met grote regelmaat op de lessenaars, niet alleen van de Nederlandse maar ook de buitenlandse orkesten waaronder het Gewandhausorchester in Leipzig. Toch wilde het uiteindelijk niet vlotten in Nederland. Hij ergerde zich aan de matige kwaliteit van de musici en het oppervlakkige muzikale klimaat in ons land. In 1823 trok hij zich terug uit het openbare muziekleven van de hoofdstad en sleet zijn dagen als organist van de Doopsgezinde Kerk. 

Als concertpianist componeerde Wilms zeven pianoconcerten voor eigen gebruik. Was zijn Eerste pianoconcert nog geheel in de stijl van Mozart, in het Tweede pianoconcert komt het elan van Beethoven meer naar boven, zeker als het gaat om het orkest. Deze heeft, naast een begeleidende taak voor het orkest, ook een duidelijk eigen kleurrijke symfonische rol. Hoewel het concert een technisch vaardig solist vereist, komt echt virtuoos spel maar weinig voor. Het was iets wat Wilms ook absoluut niet voor ogen stond. Naar zijn eigen zeggen wilde hij de luisteraar liever emotioneel raken dan verbijsteren met een overdaad aan acrobatische noten. 

Symfonie met humor 

En Beethoven zelf? Hij mocht dan Europa’s bekendste componist zijn, dat nam niet weg dat hij volstrekt onberekenbaar was en niet alleen in zijn humeur. Ook op muzikaal gebied wist hij vriend en vijand voortdurend te verrassen. In december 1813 maakte hij enorme furore met een concert waarin hij zijn Zevende symfonie presenteerde, maar ook Wellintons Sieg, een enorm spektakelstuk waarin hij één van de pijnlijke nederlagen van Napoleons leger op luidruchtige wijze uit de doeken deed. In de weken daarna zette hij de twee stukken nog enkele malen op het programma. Maar op een concert in februari 1814 combineerde hij beide succesnummers met zijn Achtste symfonie die hij in slechts enkele maanden gecomponeerd had. Het publiek wist er niet goed raad mee en liet het vrij korte werk vrij onaangeroerd aan zich voorbijgaan, zich alvast verheugend op de bombarie van Wellingtons Sieg. Het lijkt wel of Beethoven in deze symfonie weer even terug gaat naar de dagen van Mozart en Haydn, maar dat is maar de halve waarheid. Want tegen deze bescheiden achtergrond ontwikkelt zich een werk vol verassingen en humor. Zo valt het eerste deel ongewoon luid met de deur in huis. Origineel kende deze symfonie ook een paar stevige slotmaten die Beethoven later verving tot iets wat langzaam wegsterft. Vandaag horen we het originele slot van het eerste deel van de première uit 1814. Het tweede deel is geen gedragen adagio, maar een koddig melodietje dat iets weg heeft van een te snel lopende klok. Het derde deel is, ongewoon voor Beethoven, geen scherzo maar een echt menuet, waarvan het contrasterende middendeel aan een Ländler doet denken. En de symfonie eindigt met maar liefst vijftien knallen van het hele orkest op hetzelfde akkoord. 

Kees Wisse