Programmaboekje
RO NOW: Brahms 1
zaterdag 29 maart
20:30
uur tot circa 22:00 uur
Tijdloze muziek in een korte, krachtige avond gegoten. Vanavond: Johannes Brahms’ nauwkeurig gesmede Eerste symfonie, waarmee hij zichzelf onherroepelijk bewees.
Programma
Claude Debussy (1862-1918)
Danse sacrée et Danse profane voor harp en orkest (1904)
Johannes Brahms (1833-1897)
Symfonie nr. 1 in c, op. 68 (1854-1876)
Un poco sostenuto – Allegro
Andante sostenuto
Un poco allegretto e grazioso
Adagio – Più Andante – Allegro non troppo ma con brio
Shine na het concert zelf ook like a diamond, tijdens de Silent Disco in Foyer 2!
In RO NOW: De Podcast krijg je een exclusief voorproefje op het concert RO NOW: Brahms 1 door presentator Christiaan Kuyvenhoven.
Waar ga je naar luisteren?
Een bange Brahms en twee kibbelende pianobouwers over een harp.
Griekse antieke dansen
Je zal als componist maar in een ruzie tussen twee instrumentenbouwers verzeild raken. Het overkwam Debussy in de strijd tussen Erard en Pleyel. De eerste bouwde al decennia harpen waarmee je met een pedaalmechaniek snaren snel kon verstemmen. Het hield het instrument handzaam maar bepaalde tooncombinaties waren daardoor niet mogelijk. Concurrent Pleyel bedacht in 1897 daarom een harp met voor elke noot een eigen snaar. Dit instrument was weliswaar lastiger te bespelen maar had ook meer mogelijkheden. In 1904 klopte hij bij Debussy aan om ter promotie een stuk voor zijn harp te componeren. Debussy kwam met twee contrasterende dansen. De een was sacraal en riep de sfeer op van de harpen uit de oudheid. De ander was een uitgesproken profane sensuele dans die helemaal paste bij de tijd van het Fin de siècle. Erard kon natuurlijk niet achterblijven en vroeg Ravel voor zijn pedaalharp een virtuoos stuk te schrijven. Uiteindelijk verloor Pleyel de strijd, voornamelijk omdat de pedaalharp al lange tijd helemaal ingeburgerd was. Gelukkig bleven de dansen van Debussy gespaard en konden met enkele aanpassingen ook op Erards harp gespeeld worden.
Beethovens Tiende
Waar de ene componist met gemak het ene orkestwerk na het andere schreef, was Johannes Brahms daar terughoudender in. Hij had inmiddels een aardige reputatie, maar het publiek verlangde meer. Als je echt mee wilde tellen als componist dan moest je een grote symfonie schrijven. Brahms aarzelde. Hoe kon je, na de monumentale negen symfonieën van een grootheid als Beethoven nog een symfonie schrijven die zich met die meesterwerken kon meten? Brahms had al wel enige orkestrale ervaring opgedaan met twee serenades voor klein orkest en zijn Eerste pianoconcert dat behoorlijk wat symfonische trekjes had. Al in 1854 liep hij rond met plannen voor een echte symfonie, maar pas in 1862 stond er iets bruikbaars op papier. Zijn goede vriendin Clara Schumann was opgetogen en bezwoer de componist vooral verder te gaan. Maar Brahms liet het weer jaren liggen en pakte het pas in 1876 weer op, waarna de symfonie binnen enkele maanden klaar was. Tijdens de première bleek dat Brahms’ onzekerheid niet terecht was, want de Symfonie nr. 1 was een overdonderend succes. Dirigent Hans von Bülow noemde het zelfs opgetogen de ‘Tiende van Beethoven’. En al mocht Brahms nog mopperen dat dat een open deur was omdat hij in zijn werk een letterlijk citaat uit Beethovens Negende symfonie had gebruikt, hij was wel blij met dit compliment. Het gaf hem in ieder geval stimulans genoeg om de komende jaren nog drie symfonieën te schrijven.
Kees Wisse
Liever op papier? Download een beknopte printbare versie van dit programma.
Biografieën
Residentie Orkest Den Haag
Jun Märkl
Mathilde Wauters
Christiaan Kuyvenhoven
Het Residentie Orkest biedt de dirigent en solist bij dit concert een linosnede aan van de Haagse kunstenaar Mariska Mallee.
RO QUIZ
Vraag: Door welk instrument liet Brahms zich inspireren voor zijn ‘Eerste symfonie’?-
Oboe d’amore
Goede antwoord: Alpenhoorn
Acht jaar voor de première van zijn Eerste symfonie was Brahms op vakantie in het Zwitserse Lauterbrunnen, vlakbij de machtige Jungfrau. Daar hoorde hij een alpenhoorn door de bergen schallen. In de zomer van 1868 stuurde hij Clara Schumann een verjaardagskaart met daarop een alpenhoornmelodie, met de begeleidende tekst “Hoch auf im Berg, Tief im Thal, grüss ich dich viel tausendmal”. Precies dit alpenhoornthema wordt in het vierde deel van de Eerste symfonie gespeeld, vlak voor de beroemde Beethovenparafrase.
-
Panfluit
Goede antwoord: Alpenhoorn
Acht jaar voor de première van zijn Eerste symfonie was Brahms op vakantie in het Zwitserse Lauterbrunnen, vlakbij de machtige Jungfrau. Daar hoorde hij een alpenhoorn door de bergen schallen. In de zomer van 1868 stuurde hij Clara Schumann een verjaardagskaart met daarop een alpenhoornmelodie, met de begeleidende tekst “Hoch auf im Berg, Tief im Thal, grüss ich dich viel tausendmal”. Precies dit alpenhoornthema wordt in het vierde deel van de Eerste symfonie gespeeld, vlak voor de beroemde Beethovenparafrase.
-
Alpenhoorn
Goede antwoord: Alpenhoorn
Acht jaar voor de première van zijn Eerste symfonie was Brahms op vakantie in het Zwitserse Lauterbrunnen, vlakbij de machtige Jungfrau. Daar hoorde hij een alpenhoorn door de bergen schallen. In de zomer van 1868 stuurde hij Clara Schumann een verjaardagskaart met daarop een alpenhoornmelodie, met de begeleidende tekst “Hoch auf im Berg, Tief im Thal, grüss ich dich viel tausendmal”. Precies dit alpenhoornthema wordt in het vierde deel van de Eerste symfonie gespeeld, vlak voor de beroemde Beethovenparafrase.
Goede antwoord: Alpenhoorn
Acht jaar voor de première van zijn Eerste symfonie was Brahms op vakantie in het Zwitserse Lauterbrunnen, vlakbij de machtige Jungfrau. Daar hoorde hij een alpenhoorn door de bergen schallen. In de zomer van 1868 stuurde hij Clara Schumann een verjaardagskaart met daarop een alpenhoornmelodie, met de begeleidende tekst “Hoch auf im Berg, Tief im Thal, grüss ich dich viel tausendmal”. Precies dit alpenhoornthema wordt in het vierde deel van de Eerste symfonie gespeeld, vlak voor de beroemde Beethovenparafrase.
Vandaag in het orkest
Help Den Haag aan muziek!
Steun ons en help alle inwoners van Den Haag te bereiken en te verbinden met onze muziek.
Bekijk alle programmaboekjes
Houd rekening met uw buren en zet de helderheid van uw scherm omlaag.