Meer mensen dan ooit genieten tegenwoordig van muziek, maar toch wordt er weinig geld uitgetrokken voor cultuur. Zeker orkesten komen hierdoor in de knel. Nu het traditionele publiek weg begint te vallen wordt de vraag wat het betekent om een orkest te zijn steeds belangrijker.  

Was getekend Ruth van de Putte, expert muziekeducatie. 'Orkesten hadden al langer een educatief medewerker, maar je ziet dat dat steeds serieuzere vormen aan is gaan nemen. En dat is een noodzaak, want het muziekonderwijs in Nederland is tanende. Professionele musici begrijpen als geen ander wat het maatschappelijke, culturele en esthetische belang is van muziekbeoefening, en zijn ook steeds vaker bewapend met een didactische aantekening. Wat dat betreft is er echt een grote ontwikkeling geweest om orkesten ook een educatieve functie te geven.' 

Dat orkesten zich hier nu mee bezig houden, is volgens Van de Putte een belangrijke ontwikkeling. 'Het ligt voor de hand om op een zo jong mogelijke leeftijd te beginnen met muziekles, maar op de pabo krijgen toekomstige leraren nauwelijks muzikale training. Vroeger was het heel gewoon om een instrument te spelen. Kinderen kregen bijvoorbeeld blokfluitles op de basisschool of zongen in de kerk, maar tegenwoordig is dat niet langer het geval. Daardoor is de drempel voor veel groepsleerkrachten om in de klas muziek te maken ook heel hoog.'

Tegelijkertijd genieten er echter meer mensen dan ooit van muziek. 'Het speelt een enorme rol in het leven van mensen', vertelt Van de Putte. 'Muziek hoort gewoon bij de mens, het ervaren van de schoonheid ervan is van het grootste belang in het leven. Omdat het kleur geeft, betekenis verleent en zingeving in het leven verzorgt. Ook de roep om verbinding is enorm sterk en die vindt men echt in de podiumkunst en met name de muziek. Muziek helpt emoties te tonen, troost te vinden, het biedt comfort. Iedereen heeft wel wat met muziek, zelfs voetbalfans verenigen zich in het stadion door samen te zingen.'

En dat maakt het ook zo zonde dat muziek maken voor kinderen niet meer de standaard is. 'Het is zo jammer dat het in de politiek gezien wordt als een hobby of een extraatje. Want muziek biedt zoveel. Dat muziekeducatie nu vaak enkel voorbehouden is aan kinderen van rijke ouders, is voor mij dan ook onbegrijpelijk.'

Vanaf groep vijf tot en met groep acht krijgen kinderen op een aantal Haagse scholen les op een instrument. 'Echter, voorheen werd vaak niet aan de kinderen gevraagd wat zij eigenlijk wilden en een groot deel stopte dan ook al voor het einde van hun basisschooltijd', vertelt Van de Putte. 'We hebben toen enorm geïnvesteerd in het vinden van de juiste, gedreven leraren die de juiste sfeer in de les kunnen neerzetten. Leraren die een veilig leerklimaat kunnen realiseren en die daadwerkelijk geïnteresseerd zijn in de leerling. We wilden echt een binding tot stand brengen tussen de kinderen, de leraren en de muziek.'

En dat maakte een enorm verschil, merkte Van de Putte. 'De kinderen bespelen allemaal een instrument dat ze zelf cool vinden en waar ze ook echt op willen spelen. Daarnaast zetten we enorm in op samenspel. Kinderen leren daar namelijk ontzettend veel van, maar het maakt ze ook onderdeel van een groep. Dat heeft een fenomenaal effect gehad en kinderen willen nu zelfs na het basisonderwijs nog samen blijven spelen. Dat merkten we ook in de coronatijd. We stonden er toen op dat het muziekonderwijs gewoon door zou gaan en scholen waren daar ook heel blij mee. Heel veel kinderen waren buiten beeld, maar juist door de muzieklessen konden we hen bereiken. In die tijd was het voor de kinderen enorm vertrouwd dat de juf thuis langskwam om een snaar te verwisselen, of om met klasgenootjes op straat een concertje te geven. Muziek heelt en is echt van enorm belang voor het welzijn van veel kinderen. Zeker in het afgelopen jaar hebben we dat hard nodig gehad.'

Tekst: Marjon Kruize 
Oorspronkelijk gepubliceerd in ‘Analyse’, een bijlage van het Algemeen Dagblad op 7 december 2021.