Agnes Houtsmuller met pensioen
Hoe een platenhoes iemands leven kan veranderen
Deze week speelt eerste violiste Agnes Houtsmuller haar laatste concerten bij het Residentie Orkest. Bijna veertig jaar lang, een derde van de leeftijd van het orkest, speelde zij mee.
“Je weet dat het moment een keer komen gaat, maar toch zal ik het orkest, de collega’s, het samen musiceren en vooral de muziek erg missen.”
Onder de hemelse klanken van Mahlers Vierde symfonie gaat Agnes met een welverdiend pensioen. Maar daarna blijft ze vioolspelen. “In de corona-periode ben ik begonnen met collega’s uit het orkest de strijkkwartetten van Beethoven te spelen en nu zijn we bezig met de strijkkwartetten en -kwintetten van Mozart. Dat is heerlijk om te doen. En ik heb nog een trio met mijn man en zoon, Trio Kanter. Recent hebben we een cd opgenomen, die cd-van de week werd in het maandblad Luister en op NPO klassiek werd gedraaid. Het komende jaar heb ik nog kamermuziekconcerten, waaronder een optreden in aanwezigheid van de koning.
"Toen ik een jaar of vier was, kwam mijn vader thuis met een langspeelplaat die voor mij magisch was. Als die plaat werd opgezet, kon ik niet meer slapen."
- Agnes Houtsmuller
Langspeelplaat
In het ouderlijk huis in Rotterdam klonk er vaak muziek. “Mijn moeder zong graag Schubert en was sopraan in de door haar neef Barend Schuurman opgerichte Laurenscantorij. Toen ik een jaar of vier was, kwam mijn vader thuis met een langspeelplaat die voor mij magisch was. Als die plaat werd opgezet, kon ik niet meer slapen. Dat begin met die pauken…een onzichtbaar touwtje trok mij als een magneet naar de muziek. Op de hoes van die plaat stond een afbeelding van een viool met een vrouwengezicht erin. Ik wilde graag vioolles maar dat mocht nog niet. Eerst moest ik mijn zwemdiploma halen en dan drie jaar pianoles, net als mijn broers en zussen. Mijn moeder dacht dat ik tegen die tijd wel andere interesses zou hebben maar dat had ze mis. Op mijn tiende kreeg ik dan eindelijk vioolles.”
Een droom
“Op het Conservatorium van Amsterdam studeerde ik zes jaar lang bij Herman Krebbers, ooit concertmeester van het Residentie Orkest. In die periode speelde ik in het Europees Jeugd Orkest, waarvoor je jaarlijks moest auditeren. Die jaren waren als een droom zo mooi. Een waanzinnige buitenkans met de beste dirigenten zoals Herbert von Karajan – die met een helikopter werd ingevlogen naar onze repetities hoog in de Alpen – en Claudio Abbado die met ons op Sicilië repeteerde. Als ik nu de Tweede symfonie van Brahms hoor of speel, dan ben ik weer helemaal terug in dat orkest.” Daarna heb ik in Utrecht van Wiktor Liberman en Philippe Hirschhorn veel geleerd. Vooral Hirschhorn was inspirerend en werkte aan vrijheid in expressie en zelfvertrouwen.
Kiezen
Agnes werd in februari 1986 zowel bij het Residentie Orkest als in het Rotterdams Philharmonisch Orkest aangenomen. “Ik moest kiezen. Hoewel de Dr. Anton Philipszaal nog niet was gebouwd, zou dit een kopie worden van de Weense Musikverein. Als Rotterdamse koos ik ervoor onder moeders vleugels vandaan te gaan. Mijn allereerste productie was het begeleiden van de opera Falstaff van Verdi. Heerlijk was dat en ik was zelfs enigszins verdrietig na de laatste voorstelling, alsof de laatste vakantiedag was aangebroken.”
Magie
Agnes maakt bijna de veertig jaar rond bij de eerste violen. “Er is wel veel veranderd. Natuurlijk word je nog steeds – zoals ik destijds – warm onthaald als je nieuw bent. Het is ook echt een collegiaal orkest. In de begintijd kwamen collega’s nog wel eens te laat en werd er veel gelachen tijdens de repetities. Dat is echt anders geworden. Ook de speelstijl is nu minder wollig, de klanken zijn veel puurder geworden. Svetlanov sprong er voor mij uit als een van de beste dirigenten. Hij zei weinig maar kon alles heel duidelijk met zijn handen en mimiek overbrengen. Ik heb ook heel goede herinneringen aan Alain Lombard, Claus Peter Flor, de tournees o.a.naar Zuid-Amerika met Jaap van Zweden en recent de concerten met Richard Egarr. Daar ben ik een grote fan van. Hij weet je echt mee te trekken in de magie van de muziek.”
Platenhoes
De plaat met de iconische hoes kwam later weer boven water, toen de vader van Agnes haar vroeg zijn oude langspeelplaten op te ruimen. Wat bleek? Het was een foto gemaakt door Paul Huf voor de opname van het Vioolconcert van Beethoven door het Residentie Orkest onder leiding van Willem van Otterloo met als solist…Herman Krebbers. “Was dit toeval of had ik mij bij mijn keuze onbewust laten leiden door de overdonderende impact van die plaat op mijzelf als vierjarige?”
Agnes Houtsmuller / Jan Jaap Zwitser
